Yatırım Teşvikleri

Büyüyen şirketler ülke ekonomisini de büyütürler. Bunun için devlet yeni yatırımlar yapabilmeleri için çeşitli destekler verir. Vergi muafiyetleri ve indirimleri, istihdam destekleri, finansman destekleri, yatırım yeri destekleri gibi çeşitli destekler ile yeni yatırımlar teşvik edilir.

Teşvik kavramı, belirli ekonomik faaliyetlerin diğerlerine oranla daha fazla ve hızlı gelişmesini sağlamak amacıyla kamu tarafından çeşitli yöntemlerle  verilen maddi veya gayri maddi destek, yardım ve özendirmeler olarak tanımlanabilir. Teşvikler gelişen ülkelerde çoğunlukla yatırım, üretim ve ihracat faaliyetlerinin plan ve program hedeflerine uygun yer, tutar ve sürelerde gerçekleşmesini sağlamaya yönelik politika uygulamalarıdır. Devletler ekonomik hayatı düzenlerken teşvikler önemli bir maliye politikası aracı ve harcama kalemi konumuna ulaşmıştır. Devlet teşviklerinin özel amaçları olmakla birlikte, sonuçta ülkenin refah seviyesinin artırılması hedeflenmektedir.

Kamu harcamaları politikası içinde teşviklerin payı ve rolü oldukça büyük olduğu için, bu politika aracının neden ve nasıl kullanıldığı önem taşımaktadır. Teşvikler ülke içindeki kaynak tahsisi kararlarını, gelir dağılımını ve harcamaların verimliliğini etkilemektedir. Teşvik veya sübvansiyonlar ister yatırım ve üretim aşamasında, isterse ihracat aşamasında yapılsın, kaynak dağılımını değiştiren, maliyetleri azaltan ve bir ekonomik faaliyeti diğerlerine oranla daha karlı ya da avantajlı kılan dolaylı veya dolaysız kamu müdahaleleridir. Teşvik araçlarının rasyonel şekilde uygulanmaları durumunda hedeflenen ekonomik sonuçlara ulaşmak mümkündür. Bunun yanında, teşvik ve sübvansiyon araçlarının bir ekonomi politikası aracı olarak kullanılması durumunda, teorik anlamda ne tür makroekonomik etkiler doğuracağının da tahmin edilebilmesi mümkündür.

Türkiye’de yatırımlara yönelik devlet yardımlarının temel amacı ilgili Bakanlar Kurulu Kararında belirtildiği gibi Kalkınma Planları ve Yıllık Programlarda öngörülen hedefler ile Avrupa Birliği normları ve uluslararası anlaşmalara uygun çerçevede ele alınır. Devlet yardımları ile makro planda tasarrufları katma değeri yüksek, ileri ve uygun teknolojileri kullanan yatırımlara yönlendirmek, istihdam yaratmak, yatırım eğiliminin devamlılığını ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak, bölgeler arası dengesizliklerin giderilmesi temel hedeflerdir. Aynı zamanda küçük ve orta ölçekli işletmelerin uluslararası düzeyde rekabet edebilmelerini sağlayarak yatırım, üretim, kalite ve standartlarını artırmalarını ve istihdam yaratmalarını sağlamak, çevre korumaya yönelik yatırımlar, ileri teknoloji gerektiren yatırımlar ile bu yatırımlara ilişkin araştırma ve geliştirme faaliyetlerini desteklemek diğer amaçlardır. Türkiye’de yatırımları arttırmaya yönelik olarak Hazine Müsteşarlığı tarafından verilen teşvik belgeleri esasına göre ve ilgili kanun, yönetmelik ve tüzükler yoluyla kalkınma planlarında belirlenen çerçeve dâhilinde yatırımlara yönelik teşvikler uygulanmaktadır.

Mevzuat

6745 sayılı yatırımların proje bazında desteklenmesi ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanun. (7 Eylül 2016)

2016/9495 sayılı yatırımlara proje bazlı devlet yardımı verilmesine ilişkin karar. (26 Kasım 2016)

Amaç

Ülkemizin mevcut durumda veya gelecekte ortaya çıkabilecek kritik ihtiyaçlarını karşılayacak,

Arz güvenliğini sağlayacak,

Dışa bağımlılığı azaltacak,

Teknolojik dönüşümü sağlayacak,

Yenilikçi, Ar-Ge yoğun ve katma değeri yüksek 100 milyon doların üstündeki yatırım projelerinin proje bazlı olarak özel destek mekanizması ile desteklenmektedir.

Bölgesel Teşvik Uygulamalarında her ilde desteklenecek sektörler, illerin  potansiyelleri ve ekonomik ölçek büyüklükleri dikkate alınarak tespit edilmiş olup, bölgelerin gelişmişlik seviyelerine göre yardım yoğunlukları  farklılaştırılmıştır.

• KDV İstisnası
• Gümrük Vergisi Muafiyeti
• Vergi İndirimi
• Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği
• Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği (Yatırımın 6. Bölgede yapılması halinde veya Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı (TOSHP)
  kapsamında desteklenen stratejik yatırımlara sağlanır)
• Faiz veya Kar Payı Desteği (Yatırımın Bölgesel Teşvik Uygulamalarında 3., 4., 5. veya 6. bölgelerde gerçekleştirilmesi halinde
  sağlanır)
• Yatırım Yeri Tahsisi

Ülkemizin ihtiyaçları doğrultusunda, tespit edilen alanlarda yapılacak olan yatırımlar, öncelikli yatırımlar olarak belirlenmiş ve bu yatırımlara 1. 2. 3. ve 4. Bölgelerde gerçekleştirilmiş olsalar dahi 5. Bölgede uygulanan destekler sağlanmıştır. Bu yatırımlara, 5. ve 6. Bölgede gerçekleştirilmeleri halinde ise kendi bölgelerinde uygulanan destekler sağlanmaktadır.

• KDV İstisnası
• Gümrük Vergisi Muafiyeti
• Vergi İndirimi
• Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği
• Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği (Yatırımın 6. Bölgede yapılması halinde veya Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı (TOSHP)
  kapsamında desteklenen stratejik yatırımlara sağlanır)
• Faiz veya Kar Payı Desteği (Yatırımın Bölgesel Teşvik Uygulamalarında 3., 4., 5. veya 6. bölgelerde gerçekleştirilmesi halinde
  sağlanır)
• Yatırım Yeri Tahsisi

Teknoloji ve Ar-Ge kapasitesini arttıracak, rekabet üstünlüğü sağlayacak yatırımları desteklenmektedir.

• KDV İstisnası
• Gümrük Vergisi Muafiyeti
• Vergi İndirimi
• Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği
• Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği (Yatırımın 6. Bölgede yapılması halinde veya Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı (TOSHP)
  kapsamında desteklenen stratejik yatırımlara sağlanır)
• Faiz veya Kar Payı Desteği (Yatırımın Bölgesel Teşvik Uygulamalarında 3., 4., 5. veya 6. bölgelerde gerçekleştirilmesi halinde
  sağlanır)
• Yatırım Yeri Tahsisi

İthalat bağımlılığı yüksek olan ara malı veya ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar stratejik yatırımların teşviki uygulamaları kapsamında  desteklenmektedir.

• KDV İstisnası
• Gümrük Vergisi Muafiyeti
• Vergi İndirimi
• Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği
• Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği (Yatırımın 6. Bölgede yapılması halinde veya Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı (TOSHP)
  kapsamında desteklenen stratejik yatırımlara sağlanır)
• Faiz veya Kar Payı Desteği (Yatırımın Bölgesel Teşvik Uygulamalarında 3., 4., 5. veya 6. bölgelerde gerçekleştirilmesi halinde
  sağlanır)
• Yatırım Yeri Tahsisi
• KDV İadesi (Sabit yatırım tutarı 500 milyon TL üzerinde olan stratejik yatırımlara sağlanır)

Teşvik edilmeyecek veya teşviki için aranan şartları sağlayamayan yatırım konuları hariç olmak üzere, asgari sabit yatırım tutarı ve kapasiteler üzerindeki yatırımlar bölge ayrımı yapılmaksızın Genel Teşvik Uygulamaları kapsamında desteklenmektedir.

• KDV İstisnası
• Gümrük Vergisi Muafiyeti

Katma Değer Vergisi İstisnası:
Teşvik belgesi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları için katma değer vergisinin ödenmemesi şeklinde  uygulanır.

Gümrük Vergisi Muafiyeti:
Teşvik belgesi kapsamında yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat için gümrük vergisinin ödenmemesi şeklinde uygulanır.

Vergi İndirimi:
Gelir veya kurumlar vergisinin, yatırım için öngörülen katkı tutarına ulaşıncaya kadar, indirimli olarak uygulanmasıdır.

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği:
Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının Bakanlıkça karşılanmasıdır.

Sigorta Primi (İşçi Hissesi) Desteği:
Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının Bakanlıkça karşılanmasıdır. Sadece 6. bölgede gerçekleştirilecek bölgesel ve stratejik yatırımlar ile TOSHP kapsamında desteklenen stratejik yatırımlar için düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülür.

Faiz veya Kâr Payı Desteği:
Faiz veya Kar Payı Desteği, teşvik belgesi kapsamında kullanılan en az bir yıl vadeli yatırım kredileri için sağlanan bir finansman desteği olup, teşvik  belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70’ine kadar kullanılan krediye ilişkin ödenecek faizin veya kâr payının belli bir kısmının Bakanlıkça  karşılanmasıdır.

Yatırım Yeri Tahsisi:
Teşvik Belgesi düzenlenmiş yatırımlar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yatırım yeri tahsis  edilmesidir.

Katma Değer Vergisi İadesi:
Sabit yatırım tutarı 500 milyon Türk Lirasının üzerindeki Stratejik Yatırımlar kapsamında gerçekleştirilen bina-inşaat harcamaları için tahsil edilen KDV’nin iade edilmesidir.

3065 sayılı KDV Kanununun Geçici 37 nci maddesi kapsamında imalat ve turizm sektöründe yatırım teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilen bina-inşaat harcamaları, 31/12/2025 tarihine kadar KDV istisnasından yararlandırılabilir.

Yatırım teşvik belgesi, yatırımın karakteristik değerlerini ihtiva eden, yatırımın bu değerler ve tespit edilen şartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi halinde üzerinde kayıtlı destek unsurlarından istifade imkanı sağlayan bir belge olup Yatırımlarda Devlet Yardımlarına ilişkin Karar’ın amaçlarına uygun olarak gerçekleştirilecek yatırımlar için düzenlenmelidir.